Ο Άνεμος Ανανέωσης /Wind of Renewal και ο Δήμος Σίφνου συνεργάζονται με τους άλλους εταίρους του έργου GRAPE, Τοπικό Κοινωνικό Πράσινο Σχέδιο Δράσης για μικρές και περιφερειακές περιοχές, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την πράσινη και κοινωνική μετάβαση της τοπικής κοινωνίας. Ένα Σχέδιο Δράσης είναι ένα χρήσιμο και αποτελεσματικό εργαλείο για τη μετάβαση μιας κοινότητας, εφόσον είναι αποτέλεσμα ενός δομημένου διαλόγου σε τοπικό επίπεδο και όχι μόνο μιας επιστημονικής εργασίας ή μιας μελέτης που εκπονήθηκε από μια ομάδα ειδικών. Γι’ αυτό ακολουθούμε μια συμμετοχική μεθοδολογία για την προετοιμασία του Σχεδίου Δράσης.

Η ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας είναι σημαντική για τη βιώσιμη ευημερία της. Η συμμετοχή του κοινού στον σχεδιασμό για την πράσινη μετάβαση είναι ένα βασικό ζήτημα. Η ενίσχυση και η αναβάθμιση της τοπικής γνώσης για την προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων είναι καθοριστικός παράγοντας επιβίωσης και ανθεκτικότητας. Είναι ολοένα και πιο σαφές ότι η παγκόσμια προσπάθεια για την προστασία των φυσικών πόρων και του οικοσυστήματος συνδέεται με την προσπάθεια βιωσιμότητας σε τοπικό επίπεδο και με την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

Η τοπική σοφία δεν είναι μόνο μια θεωρία. Υπάρχουν καλά παραδείγματα παρουσίας της σε τοπικό επίπεδο, στις καθημερινές πρακτικές. Για παράδειγμα, το δίκτυο ξερολιθιάς περιλαμβάνει όχι μόνο πέτρες αλλά και γνώση και μαεστρία, στο πλαίσιο αυτού που σήμερα ονομάζουμε «λύσεις βασισμένες στη φύση» ή πράσινη υποδομή.

Για αυτό, επιδιώκουμε να ενσωματώσουμε την παραδοσιακή σοφία στη σύγχρονη επιστημονική γνώση, τη στρατηγική αειφορίας, την πράσινη μετάβαση και την κλιματική πολιτική. Για αιώνες, η ανθρώπινη παρέμβαση στο χώρο ενσωματωνόταν στο περιβάλλον, όπως βλέπουμε σε τοπικό επίπεδο, ήταν αναπόσπαστο μέρος του, και χρησιμοποίησε με σύνεση τους φυσικούς πόρους, διατηρώντας τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σκοπεύουμε να αξιοποιήσουμε την εμπειρία άλλων νησιών, τη συλλογική γνώση, τις ανταλλαγές καλών πρακτικών, τα σύγχρονα εργαλεία καταγραφής και ανάδειξης της σημασίας της τοπικής εμπειρίας για μια μελλοντική πράσινη και κοινωνικά ανθεκτική κοινωνία.

Διάλογος και συμμετοχή του κοινού σε τοπικό επίπεδο

 Ξεκινήσαμε με διάγνωση και SWOT ανάλυση, κάτι που θα βοηθήσει στη διαμόρφωση και επίτευξη των στόχων του Σχεδίου Δράσης για την Πράσινη Κοινωνική Ανθεκτικότητα της Σίφνου. Κατά την SWOT ανάλυση μελετώνται τα δυνατά και αδύνατα σημεία της Σίφνου, καθώς και οι ευκαιρίες και οι απειλές που υπάρχουν. Τα δυνατά σημεία και οι αδυναμίες αφορούν κυρίως το εσωτερικό περιβάλλον της Σίφνου και της κοινωνίας της (π.χ, φύση, ανθρωπογενές απόθεμα, πολιτισμός, ανθρώπινο κεφάλαιο, οικονομικές δυνατότητες, κοινωνική συνοχή, παράδοση, επαφή με τις εξελίξεις και την καινοτομία κ.λπ.). Αντίθετα, οι ευκαιρίες και οι απειλές αντικατοπτρίζουν παράγοντες του ευρύτερου περιβάλλοντος – φυσικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, διοικητικούς και πολιτικούς, τους οποίους η Σίφνος θα πρέπει να εντοπίσει, να λάβει υπόψη της, να δει την προσαρμογή της στα νέα δεδομένα και να υιοθετήσει στόχους που ανταποκρίνονται σε αυτές τις παρούσες και μελλοντικές προκλήσεις.

Για μερικές εβδομάδες υπήρχε μια διαδικτυακή συνεργασία ώστε να διαμορφωθεί αυτή η ανάλυση όσο το δυνατόν πιο συμμετοχικά, και στην πορεία η κυκλοφορία του πρώτου σχεδίου διάγνωσης επέτρεψε μια ευρύτερη συζήτηση και τελική διαμόρφωση. Στην πρώτη επεξεργασία της ανάλυσης SWOT, λάβαμε υπόψη στοιχεία που προέκυψαν από τη διοργάνωση δύο ημερίδων, τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο του 2022, εργαστηρίων και θεματικών συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν με ευθύνη της Επιτροπής Αειφόρου Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου, παρεμβάσεων και εμπειριών από προηγούμενες δραστηριότητες στη Σίφνο, στοιχεία από έρευνες καθώς και από την πρόσφατη συζήτηση με κατοίκους για θέματα καλλιεργειών και την καταγραφή τοπικών ποικιλιών και σπόρων (Φεβρουάριος 2023) καθώς και παρατηρήσεις και προτάσεις κατοίκων του νησιού.

Χρησιμοποιήσαμε αποτελέσματα και εργαλεία, όπως η Επιτροπή Αειφόρου Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου, που προέκυψαν από ένα άλλο έργο, το πρόγραμμα SMILO MED Αειφόρος Διαχείριση Φυσικών Πόρων Σίφνου.

Η διαδικασία

Με αφορμή τα δύο προγράμματα (GRAPE – COSME και SMILO MED):

• Κάθε μήνα συναντιόμασταν και συζητούσαμε ένα σημαντικό θέμα για τη Σίφνο, καταγράφαμε υπάρχουσες εμπειρίες, καλές πρακτικές, αναζητούσαμε μορφές δομών και νέες προτάσεις για να διαμορφώσουμε ένα Πράσινο και Κοινωνικό Πρόγραμμα Δράσης που θα προταθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο για διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής της κοινωνίας της Σίφνου;
• Συνδιοργανώσαμε μαζί με άλλους τοπικούς παράγοντες δύο συνέδρια για την αειφόρο (βιώσιμη) διαχείριση των φυσικών πόρων της Σίφνου (Ιούνιος και Σεπτέμβριος 2022) και ένα εργαστήριο για την κοινωνική οικονομία (Σεπτέμβριος 2022) με τη συμμετοχή εκπροσώπων από ευρωπαϊκά δίκτυα αλλά και από μικρούς δήμους της Ισπανίας και Ιταλίας, εταίρους του προγράμματος;
• Οργανώσαμε, επίσης, μια σειρά από εργαστήρια και συζητήσεις σχετικά με:(α) την περιοχή NATURA της Σίφνου (Δεκέμβριος 2022), (β) «Ιστορίες για το νερό στη Σίφνο – από το παρελθόν προς ένα βιώσιμο μέλλον» (Ιανουάριος 2023);
• Από 24 έως 27.2.2023 μαζί με τον ειδικό/ γεωπόνο Ροίκο Θανόπουλο είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία συστηματικής καταγραφής της μνήμης της βιώσιμης τοπικής γεωργίας και των τοπικών ποικιλιών/ ειδών που καλλιεργούνταν στη Σίφνο. Συγκεντρώσαμε, επίσης, δείγματα τοπικών σπόρων, φυτών και δέντρων που καλλιεργούνται ακόμα και σήμερα. Είναι εντυπωσιακό αυτό που μάθαμε από αυτή τη διαδικασία. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε και να δωρίσουμε στην εθνική τράπεζα σπόρων όλο το γενετικό υλικό που έχουμε συγκεντρώσει και να καταγράψουμε όλες τις συζητήσεις με τους ντόπιους. Δεν είναι μόνο χρήσιμο ως αναμνηστικό και πολιτιστικό υλικό αλλά και ως βάση για μια δυναμική αναγέννηση της γεωργίας στη Σίφνο.

Μετά από κάθε εργαστήριο δημοσιεύουμε τα αποτελέσματα και προσπαθούμε να συμπεριλάβουμε τις προτάσεις και τις προσεγγίσεις που προκύπτουν από τη συζήτηση.

Οι συμμετέχοντες/ουσες

Ποιοι συμμετείχαν στα εργαστήρια, συνέδρια και συναντήσεις:

• Ο πρόεδρος και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, αντιδήμαρχος καθώς και μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου, πρώην δήμαρχοι κ.λπ;
• Μέλη του Ανέμου Ανανέωσης / Wind of Renewal και άλλα μέλη της Επιτροπής Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου;
• Ο Αγροτικός και Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός και τοπικοί αγρότες, αρκετοί νέοι
• Μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου και του Πολιτιστικού Κέντρου Σίφνου;
• Μέλη του Συλλόγου Γυναικών Σίφνου ΣΜΑΡΙ;
• Εκπρόσωποι τοπικών επιχειρήσεων;
• Νέοι κάτοικοι διαφορετικής καταγωγής;
• Σιφνιοί/Σιφνιές που ζουν εκτός νησιού, π.χ. στην Αθήνα.
• Εμπειρογνώμονες π.χ. αρχιτέκτονες, μηχανικοί, καθηγητές πανεπιστημίου που είναι φίλοι της Σίφνου ή συνδέονται με τους ντόπιους, ερευνητές, εκπρόσωποι περιβαλλοντικών και πολιτιστικών οργανισμών που υποστηρίζουν ή υλοποιούν έργα που σχετίζονται με διάφορα θέματα της νησιωτικής ζωής.

Τέλος, επισημάνουμε ότι πρέπει να εργαστούμε πιο συστηματικά για την προσέλκυση περισσότερων νέων στις διαδικασίες αυτές και ιδιαίτερα ατόμων που έχουν ενδιαφέρον να εργαστούν ως επαγγελματίες που δεν σχετίζονται άμεσα με τον τουρισμό.