O Άνεμος Ανανέωσης / Wind of Renewal – η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση για την προώθηση της πράσινης και κοινωνικής οικονομίας – ετοίμασε μέσα από μια συμμετοχική διαδικασία μια ολοκληρωμένη πρόταση για Πράσινο Κοινωνικό Σχέδιο Δράσης για τη Σίφνο, πρόταση για τημετάβαση του νησιού σε ένα πιο πράσινο και κοινωνικά δίκαιο και ανθεκτικό μοντέλο, με τον ρόλο της κοινωνικής οικονομίας να είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Το Σχέδιο διαμορφώθηκε στο πλαίσιο του έργου GRAPE στο οποίο συμμετέχουν ο Άνεμος Ανανέωση και ο Δήμος Σίφνου.

Είναι μια πρόταση προς τον Δήμο, τους ενδιαφερόμενους φορείς, τους φορείς και τους πολίτες της Σίφνου αλλά μπορεί, όταν ολοκληρωθεί, να αποτελέσει πιλοτικό για παρόμοια σχέδια δράσης για άλλα νησιά. Η πρόταση είναι αποτέλεσμα διάγνωσης, ανάλυσης SWOT, έρευνας, πολλών συζητήσεων, εργαστηρίων και συνεδρίων, για δύο χρόνια, αλλά και της αξιοποίησης καλών πρακτικών από άλλες παρόμοιες περιοχές, ιδιαίτερα τις περιοχές των εταίρων του έργου GRAPE και τα μικρά νησιά που συμμετέχουν στο το δίκτυο SMILO.

Στόχος του Σχεδίου Δράσης

Στόχος του Σχεδίου Δράσης είναι μια συζήτηση για στρατηγικά ζητήματα για το μέλλον της Σίφνου και γενικότερα των μικρών νησιών που έχουν παρόμοια θέματα. Και να βοηθήσουμε στην αντιμετώπισή τους μέσω μιας στρατηγικής πράσινης και κοινωνικής μετάβασης προς ένα πιο βιώσιμο και ανθεκτικό μοντέλο. Περιλαμβάνει ευρήματα και προτάσεις που μπορεί να είναι γνωστές σε πολλούς κατοίκους καθώς συζητούνται και αποτυπώνονται ευρέως στην ανάλυση SWOT, αλλά αυτά τα ζητήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται με συστηματικό, οργανωμένο και συνεκτικό τρόπο. Περιλαμβάνει επίσης θέματα που δεν συζητούνται στην τοπική κοινωνία, όπως ο μετριασμός της κλιματικής κρίσης και η προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα (μείωση βροχοπτώσεων, μειωμένες αποδόσεις καλλιεργειών, καύσωνες, αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, σταδιακή επέκταση των χωροκατακτητικών ειδών στο θαλάσσιο οικοσύστημα της Σίφνου κ.ά.

Βασικά στοιχεία του Σχεδίου Δράσης που προκαλούν ανησυχία είναι: το τοπίο, οι χρήσεις γης και η σταδιακή μεταρρύθμιση του τουριστικού μοντέλου από τον ανεξέλεγκτο, θερινό τουρισμό (ο οποίος θα συρρικνωθεί σε μερικά χρόνια λόγω των καυσώνων και των υψηλών θερμοκρασιών που θα επικρατήσουν το καλοκαίρι), προς έναν βιώσιμο «δροσερό τουρισμό», κυρίως την άνοιξη και το φθινόπωρο, που θα σέβεται τις δυνάμεις του νησιού και θα επικεντρώνεται κυρίως στις μορφές

• του οικοτουρισμού, δεδομένου ότι η σε καλή κατάσταση και μοναδική για ένα νησί περιοχή NATURA 2000, το δίκτυο μονοπατιών μήκους 200 km, τα υδάτινα μονοπάτια και τα πολυάριθμα βότανα και αρωματικά φυτά του νησιού αποτελούν υλική βάση που μπορεί να υποστηρίξει ένα τέτοιο μοντέλο;
• του αγροτουρισμού, που θα βοηθήσει και στην ανάκαμψη της γεωργίας, χρησιμοποιώντας τη σημαντική παράδοση γαστρονομίας και την καλλιέργεια τοπικών σπόρων και ποικιλιών;
• πολιτιστικός τουρισμός, ακολουθώντας μονοπάτια εργαστηρίων κεραμικής, αρχαίους πύργους, ανεμόμυλους και νερόμυλους, παραδοσιακούς – βιοκλιματικούς οικισμούς, κτίρια μεγάλης σημασίας (αγροτικά κτίρια, εκκλησίες και μοναστήρια) καθώς και πολυάριθμα ορυχεία.

Το Σχέδιο Δράσης περιλαμβάνει επίσης προτάσεις για:

• μια αναγεννητική γεωργία στη Σίφνο, αναδεικνύει τη σημασία των τοπικών σπόρων αλλά και τη συμβολή της ελαιοκαλλιέργειας, τη διατήρηση της ξερολιθιάς, την προστασία της φύσης και του υγιούς εδάφους στην προστασία του κλίματος;
• νέους περιβαλλοντικούς ρόλους για τους αγρότες και άλλα επαγγέλματα στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης.

Η κλιματική κρίση και η προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες. Ενεργειακή μετάβαση

Στο Σχέδιο Δράσης διατυπώνονται προτάσεις για τη συμμετοχή της Σίφνου στην ενεργειακή και πράσινη μετάβαση και την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα έως το 2035.

Εκτός από τις προτάσεις που έγιναν για την επιτάχυνση της ενεργειακής απόδοσης και τη στροφή σε προσαρμοσμένες εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και την υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ του Ανέμου Ανανέωσης / Wind of Renewal και των άλλων εταίρων του έργου σε θέματα ενέργειας και πράσινης μετάβασης, κοινωνικής ανθεκτικότητας και αγροδιατροφικού τομέα, γίνονται επίσης δύο καινοτόμες προτάσεις για τη δημιουργία:

• ένα ανοιχτό κλιματικό οικολογικό εργαστήριο, όπου θα παρακολουθούνται συστηματικά και διαχρονικά οι αλλαγές που συμβαίνουν στο νησιωτικό οικοσύστημα και ιδιαίτερα στην περιοχή NATURA λόγω της κλιματικής κρίσης και θα ερευνώνται καλές πρακτικές κλιματικής προσαρμογής, χρησιμοποιώντας λύσεις που βασίζονται στη φύση λύσεις);
• ένα ανοιχτό εργαστήριο αναζήτησης και δοκιμής ενεργειακών εφαρμογών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που ταιριάζουν καλύτερα, προσαρμοσμένο στα χαρακτηριστικά των μικρομεσαίων νησιών.

Ο ρόλος της ξερολιθιάς

Το σχέδιο υπογραμμίζει δύο νέες προσεγγίσεις:

– Ανάκαμψη της καλλιέργειας και γενικότερα της γεωργίας στη Σίφνο, μέσω της ανάδειξης του ρόλου της στην προστασία του κλίματος (π.χ. απορρόφηση αερίων του θερμοκηπίου μέσω ελαιοκαλλιέργειας ή υγιούς εδάφους) καθώς και στην αποκατάσταση της φύσης και τη διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας (καταγραφή και ενίσχυση της καλλιέργειας τοπικών σπόρων και ποικιλιών που έχουμε καταγράψει στο πλαίσιο του προγράμματος SMILO-MED και του Σχεδίου Δράσης στο πλαίσιο του GRAPE).

–Συντήρηση του δικτύου ξερολιθιών στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής πολιτικής για τον μετριασμό και την προσαρμογή του κλίματος, την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την ενίσχυση της άμυνας έναντι των ακραίων καιρικών φαινομένων (ανθεκτικότητα). Μία από τις προτάσεις που διερευνώνται είναι η δημιουργία «φθινοπωρινού σχολείου τεχνικών ξερολιθιάς» για τη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση των ενδιαφερομένων με έδρα τη Σίφνο και τη διοργάνωση ανάλογων δράσεων σε άλλα νησιά.

Προστασία και βιώσιμη διαχείριση του φυσικού πλούτου και της περιοχής NATURA της Σίφνου

Η Σίφνος έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα φυσική περιοχή (NATURA 2000). Το Σχέδιο Δράσης αναδεικνύει προτάσεις ώστε η προστασία και η διαχείρισή του να συμβάλλουν όχι μόνο στη διατήρηση του σημαντικού οικοσυστήματος αλλά και στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας και στην ευημερία και το βιώσιμο μέλλον ολόκληρου του νησιού.

Επιπλέον, όσον αφορά τη μεγάλη σημασία της κοινωνικής οικονομίας για την πράσινη μετάβαση, την ενίσχυση των κοινωνικών δομών και την αναβάθμιση των δυνατοτήτων της τοπικής κοινωνίας, το Σχέδιο Δράσης περιέχει προτάσεις για: την τοπική πολιτική για το κλίμα; την αναγεννητική γεωργία; κοινωνικές υπηρεσίες, ιδίως για δημιουργία νέων και ενίσχυση υπαρχόντων υπηρεσιών φροντίδας για τους ηλικιωμένους που αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα; ανθεκτικότητα απέναντι σε νέες απειλές για την υγεία που συνοδεύουν την κλιματική κατάρρευση; την πράσινη μετάβαση, τις περιβαλλοντικές υποδομές, τον οικοτουρισμό και τις ξεναγήσεις, την προστασία και διαχείριση της περιοχής NATURA και των φυσικών πόρων; τη στροφή προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο τουρισμού, ξεναγήσεις και δημιουργία νέων δρομολογίων (πολιτιστική, τοπική παραγωγή, αρχαία τεχνολογία κ.λπ.); την υποστήριξη οργανωτικών δομών για την τοπική κοινωνία και εξεύρεση οικονομικών εργαλείωνγια υποστήριξη των αλλαγών που απαιτούνται όσον αφορά στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και στις επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση, τη διερεύνηση (νέων) πηγών χρηματοδότησης για πράσινες υποδομές και κοινωνικές δομές.

Επόμενα βήματα

Το Σχέδιο Δράσης δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Αυγούστου για σχόλια και προσθήκες. Μετά από νέες παρατηρήσεις και ενσωμάτωση των προτάσεων που υποβλήθηκαν μετά τη δημοσίευσή του, το τελικό Πράσινο Κοινωνικό Σχέδιο Δράσης για τη Σίφνο θα παρουσιαστεί επίσημα στο νέο Δημοτικό Συμβούλιο που θα αναλάβει από 1/1/2024 και ελπίζουμε να συζητηθεί τον Φεβρουάριο του 2024.

Λαμβάνοντας υπόψη τα αντίστοιχα Σχέδια Δράσης των άλλων εταίρων που συμμετέχουν στο έργο GRAPE, θα συνταχθεί ένα έγγραφο με προτάσεις και συστάσεις που θα αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα αφορά επίσης ευρωπαϊκά δίκτυα που σχετίζονται με θέματα που συζητούνται στο Σχέδιο Δράσης, ενώ θα περιλαμβάνει επίσης καλά παραδείγματα από τη Σίφνο και άλλα νησιά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τα μέλη του δικτύου μικρών νησιών SMILO.

• Κατεβάστε εδώ το τοπικό σχέδιο δράσης